האָט
ער געזאָגט...Hot-Air-gezogt
30-אָקט-2012
2 Oct-30-2012
ערשטער באַזוך? – לייען דאָס | First visit? –
Read this
|
ביקור ראשון?
נא לקרוא
תקציר: אחד או אף אחד כל כך הרבה מפלגות דתיות בישראל... ובזמן בחירות – כל כך הרבה שנאה... שיתאחדו – או שיתפרקו כולם ויעלמו! |
SUMMARY:
So many religious parties in Israel … And during the elections – so much hate… They should unite – or ALL disband and disappear! תמצית: איינער אָדער קיינער אזויפיל רעליגיעזע פארטייען אין ישראל... און בעת די וואלן – אזוי פיל שנאה... זאלן זיי זיך פאראייניקן – אדער זיך אלע אויפלייזן און פארשווינדן! |
“All for One and One for All” was the
rallying cry of the three musketeers (later 4) in Alexander Dumas’ famous French tale of
adventure. In a similar vein, many have used variations of the following to get
their point/platform across: “United we Stand – Divided we Fall”. With
respect to the disarray and confusion expected in the upcoming elections – who
to vote for – wouldn’t it be nice to know that all the religious parties were
united, and if religious issues were important to you, then you only had one
‘address’ to look to?
As with politics in general, this is always a
nearly "impossible dream". How often have we seen multiple <name your topic> parties (such as the "green" parties) springing
up like mushrooms after the storm – and in this case, “before” each election…?
I’m reminded of how absurd it was when I
visited Israel at one time, as a tourist (before immigrating). I think it was
the summer of 1984. It was just before election time and the TV was
transmitting political commercials by the various candidate parties for the upcoming
elections.
I saw a Labour party promo, and one by the
Likud, followed at some point by one from a religious party, and then
another one, from religious Yemenite Jews, followed by (if I’m not mistaken) the “Taxi drivers”
coalition , and then – another party for (even more religious?) religious
Yemenite Jews …
(How many religious Yemenite Jews were there,
that they needed 2 parties …???!!!)
This seemed totally exaggerated and absurd…
In the most recent election of Feb.2009 – the
“Mafdal” (National Religious Party) split into 2 opposing parties, each vying
for votes from basically the same electorate/interest groups – each promoting
almost the same thing, and each saying almost the same thing against the
“other(s)”.
The “Shas” (Sephardi ultra-orthodox) and “United
Torah Judaism” (Ashkenazi ultra-orthodox) parties were also claiming that only their way was the correct way (fully supported by the
Rabbinical experts and authorities of each group)… "Wait," I said to myself.
"I’m religious. There is one God, and one Torah… then which one among all of these
parties is telling the ‘truth’, is truly ‘honest’?"
In addition, not only was each group
‘righteously adamant’ that only their way was right, but that the other groups were ‘wrong’ (sounds like
‘Torah-bashing’ to me). How utterly ridiculous on the one hand, and how
terribly unethical, immoral, and anti-Jewish on the other hand (but then, that’s
what politicians do, isn’t it…???).
These are supposed to be our moral, ethical, upstanding
leaders… supposed role-models – who instead speak ill of their fellow
(religious) man, and of the ‘opposing’ religious parties who were flinging the ‘dirt’
right back at them...
I was in a moral dilemma of who to vote for. I
looked at it this way: Either they are ALL right and telling the truth (which
is impossible) – or they are ALL lying … (can that be)?
So with a clear (and clean) conscience, I
voted for NONE of them, and have slept very well since.
A friend of mine – a lawyer – suggested that
there should not be ANY religious parties, since it would be religiously
immoral. Besides, he added, ‘religious issues’ should be the responsibility of
each ‘normal’ party, and not of a specific interest group. However, this is a
subject for another time.
I do agree with him partly:
IF THERE ISN’T ONLY ONE RELIGIOUS PARTY
– THERE SHOULDN’T BE ANY AT ALL!!!
It is not impossible to create one main
religious party. I think that there is
enough Torah/Judaism-based common ground – that if the leadership thinks it’s
important enough to advance those common issues (a perfect example is: KASHRUT)
– that a united party can indeed be formed.
For the last elections (2009), there was an
initiative by Rabbi Shmuel Eliyahu (of Tsefat) to try to unite all parties (see
my 2008 article in the Yiddish “forverts” on my website: “der meylekh vos iz
(nokh) nit geven” http://leyblsvelt.co.il/lv-eseyen.html
). He was convinced, that uniting all the
religious parties could bring that single party the largest number of seats in
the Knesset! In the end, though, he didn’t get the support he expected.
I independently also began contacting various
key rabbis and religious political figures, but they were not very enthusiastic
– or gave me a nice “pat on the back” and wished me luck… (but that’s a story
I’ll tell some other time – including my ‘grand plan’…).
Sure it’s a difficult mission. The main issue
was that they “did not see eye-to-eye” or “didn’t agree” with the other
parties’ views on issues x, y, and z… but even in the most consolidated and ‘united’
party there will always be critics and unsatisfied individuals (some of who may
break away to form their own parties).
Maybe this time around (by some miracle or PR
wizardry), someone WILL manage to convince the stiff-necked rabbis and
religious mud-slinging politicos that it’s in everyone’s best interest to unite
(and then, behind doors, they can fight it out to decide what their working agenda
and priorities are).
In the meantime, each and every one of us
should tell the existing parties:
JOIN TOGETHER, OR YOU WON’T GET MY VOTE.
In other words: “All for One – or None at
All”.
הערה: זה נכתב ב16 לאוקטובר, לפני שהוכרז ההסכם של "נתניהו-ליברמן"]
"כולם למען אחד ואחד למען כולם" הייתה קריאת הקרב של שלושת המוסקטרים (כעבור זמן
מה, 4) בסיפור ההרפתקה הצרפתי המפורסם של אלכסנדר דיומא. ברוח דומה, רבים השתמשו בווריאציות
של הביטוי הבא, כדי לקדם את הפלטפורמה שלהם: "מאוחדים אנחנו עומדים – מחולקים
אנחנו נופלים". עם כל הכבוד לאנדרלמוסיה והבלבול הצפוי בבחירות הקרובות
– עבור מי להצביע – לא היה נחמד לו הינו יודעים שכל המפלגות
הדתיות היו מאוחדות?
שאם הנושאים הדתיים היו חשובים לכם, אז היתה לכם רק כתובת אחת עבור
ההצבעה שלכם?
כמו עם פוליטיקה בכלל, זה כמעט תמיד "חלום
בלתי אפשרי". כמה פעמים ראינו <זרוק נושא> (כגון מפלגות "הירוקות")
שצצים כפטריות לאחר הסופה – ובמקרה הזה "לפני" הבחירות ...?
אני
נזכר עד כמה אבסורדי שזה היה כשביקרתי בישראל
פעם, כתייר (לפני העלייה). אני חושב שזה היה בקיץ של 1984. זה היה בדיוק
לפני הבחירות. הטלוויזיה הייתה משדרת פרסומות פוליטיות על ידי
הצדדים השונים למועמד בבחירות הקרובות.
ראיתי את הפרומו של מפלגת העבודה, ואחד על ידי
הליכוד, ואחריו בשלב מסוים על ידי אחת המפלגות הדתיות, ואז עוד אחד, מיהודי-תימן דתיים,
ואחריו (נדמה לי) של "התאחדות נהגי מוניות" ולאחר מכן – מפלגה אחרת ליהודים
תימנים (?עוד יותר?) דתיים ...
(כמה יהודים תימנים דתיים היו אז, שהיו צריכים 2 מפלגות
...?!)
זה היה נראה לחלוטין מוגזם ומגוחך ...
בבחירות האחרונות בפברואר 2009 – מפלגת
ה"מפד"ל" התפצלה ל2 מפלגות מנוגדות. כל אחת התחרתה על קולותיהם של אותה
אוכלוסיית בוחרים – תוך כדי ביקורת חריפה על "האחר(ים)".
"ש"ס"
(הספרדים החרדים) ו"יהדות תורה" (חרדים אשכנזים) גם טוענים שרק דרכם היא
הדרך הנכונה (ונתמך באופן מלא על ידי המומחים והפוסקים של כל קבוצה) ... אבל "חכה"
אמרתי לעצמי. "אני דתי. יש אלוהים אחד, ותורה אחת ... אז איזה מהן בין כל מפלגות
הדתיות הללו מספרת את "האמת", והיא באמת ישרה?
בנוסף, לא מדובר רק על "נחושה בצדקנותה".
כל קבוצה פירסמה כי הדרך שלה היא הנכונה, וכשהקבוצות האחרות "לא בסדר"
(נשמע כמו "זילזול בתורה"). כמה מגוחך, מצד אחד, וכמה לא מוסרי, ולא אתי
ואנטי-יהודי מצד השני (אבל זה מה שעושים פוליטיקאים, לא ...?).
אלו אמורים להיות מנהיגינו, המוסריים והאתיים
למופת ... דוגמאות – שמדברים בגנותיהם של דתיים אחרים, בזמן שהדתיים האחרים משליכים
מייד את הלכלוך חזרה אליהם. ..
הייתי בדילמה מוסרית, עבור מי להצביע. הסתכלתי
על זה ככה: או שכולם צודקים ואומרים את האמת (שזה בלתי אפשרי) – או שהם כולם משקרים
... (יכול להיות)?
אז עם מצפון צלול (ונקי), אני הצבעתי לאף אחת
מהן, וישנתי טוב מאוד מאז.
חבר שלי – עורך דין – הציע כי לא צריך להיות כלל
מפלגות דתיות, שכן זה לא מוסרי על פי הדת. חוץ מזה, הוא הוסיף, "נושאים דתיים
צריכים להיות באחריותם של כל אחד מהמפלגות ה"נורמליים", ולא של קבוצת אינטרס
מסוימת. עם זאת, זה נושא לשיחה אחרת.
אני מסכים איתו בחלקו: אם אין רק מפלגה דתית אחת –
לא צריך להיות כלל!
זה
לא בלתי אפשרי ליצור מפלגה דתית מרכזית אחת.
אני חושב שיש מספיק בסיס מכנה משותף ביהדות ובתורה – שאם ההנהגה חושבת שזה
חשוב מספיק כדי לקדם את אותם עניינים נפוצים (דוגמה מושלמת היא:
כשרות) – שמפלגה מאוחדת אכן יכולה
להיווצר.
לבחירות
האחרונות (2009), הייתה יוזמה של הרב
שמואל אליהו (הרב הראשי של צפת) לנסות לאחד את כל המפלגות הדתיות (ראה
המאמר שלי מ2008 ב"פארווערטס" באתר שלי ביידיש: "דער מלך וואָס איז
(נאָך) ניט
געווען": http://leyblsvelt.co.il/lv-eseyen.html). הוא היה משוכנע, שאיחוד של כל המפלגות הדתיות
היה יכול להביא למפלגה אחת את המספר הגדול ביותר של מושבים בכנסת! בסופו של הדבר הוא
לא קיבל את התמיכה שציפה לו.
באופן עצמאי גם התחלתי ליצור קשר עם רבני מפתח
שונים ואישים פוליטיים דתיים, אבל הם לא היו נלהבים מאוד – או שנתנו לי "טפיחה
על השכם" נחמדה ואחלו לי בהצלחה ... (אבל זה כבר סיפור שאני אספר בפעם אחרת –
ובכלל "התכנית הגדולה" שלי ...).
בטוח שזאת משימה קשה. הבעיה העיקרית הייתה שהם
"לא ראו עין בעין" או "לא הסכימו" עם דעות המפלגות האחרות בנושאים
x, y, z ו...
אבל אפילו במפלגה המגובשת ביותר, תמיד יהיו מבקרים ואנשים בלתי מסופקים (שחלק עשויים
להתנתק ולהקים מפלגות משלהם).
אולי הפעם (באיזה נס או במטה קסם של יחסי הציבור),
מישהו יצליח לשכנע את הרבנים קשי-העורף והפוליטיקאים דתיים הזורקי בוץ, כי זה האינטרס
של כולם להתאחד (ויותר מאוחר, מאחורי דלתות, הם יכולים להילחם ולהחליט מה סדר העדיפויות
והעבודה שלהם).
בינתיים, כל אחד ואחת מאיתנו צריך להגיד למפלגות
הקיימות:
"תתאחדו יחד, או שלא תקבלו את הקול שלי."
במילים אחרות: "הכל ["הקול"] למען אחד – או בכלל".
לייבל באָטוויניק
נ.ב.
אם מצא חן בעיניכם, תגידו את זה!
ואם לא, תגידו: "האָט ער געזאָגט"!
באמערקונג: דאס איז אנגעשריבן
געווארן דעם 16טן אקטאבער,
נאך איידער עס איז פראקלאמירט געווארן דער
"נתניהו-ליברמן" הסכם]
"אלע פאר איינ' און איינער פאר אל" איז געווען די קאמפס-געשריי פון די דריי מוסקעטערן (שפעטער, 4) אין דער פראנצויזישער אווענטורע מעשה פון דעם בארימטן אלעקסאנדער
דיומא. אין זעלבן גייסט, האבן א סך זיך באנוצט מיט וואריאציעס פונעם ווייטערדיקן
אויסדרוק כדי צו אוואנסירן זייערע פלאטפארמעס: "געאייניקט מיר שטייען– צעטיילט
מיר פאלן". מיט דעם גרעסטן כבוד דעם באלאגאן פון די אנקומענדיקע
ישראל וואלן – פאר וועמען צו שטימען – צי וואלט דען ניט געווען שיין ווען מיר
ווייסן אז אלע רעליגיעזע פארטייען האבן זיך פאראייניקט? אז אויב רעליגיעזע ענינים
זיינען אייך וויכטיק, איז פאר אייך פאראן נאר איין אדרעס פאר אייער וואל-שטימע?
פונקט ווי מיט אלגעמיינער פאליטיק, איז עס כמעט אלעמאל "אן
אוממעגלעכער חלום". וויפל מאל האבן מיר געזען ווי די <ווארף נאר אן א טעמע> פארטייען
(למשל די "גרינע") צעוואקסן זיך ווי די שוואמען נאך א שטורעם –
און אין אונדזער פאל "פאר" די וואלן ...?
איך געדענק ווי אבסורד עס איז געווען ווען איך בין אמאל געקומען
באזוכן אין ישראל, ווי א טוריסט (פאר מיין עליה). דאכט זיך, זומער 1984. עס איז
געווען פונקט פאר די וואלן דא. אויף דער טעלוויזיע האט מען באוויזן פאליטישע
רעקלאמעס פון די פארשיידענע פארטייען וואס האבן זיך צוגעשטעלט צו די באלדיקע וואלן.
איך האב געזען די רעקלאמע פון דער "עבודה" פארטיי, און
איינע פון דער "ליכוד", און נאך דעם אין א געוויסן מאמענט פון איינע פון
די רעליגיעזע פארטייען, און נאך איינע פון די פרומע תימנער, און נאך דעם (דאכט זיך)
פון דער "פאראיין פון די טאקסי שאפערן" און נאך זיי – נאך א פארטיי פון (?נאך
פרימערע?) פרומע תימנער...
(וויפל פרומע תימנער זיינען דעמאלט געווען, אז זיי האבן באדארפט 2
פארטייען ...?!)
עס האט ממש אויסגעזען איבערגעטריבן און לעכערלעך ...
אין די לעצטע וואלן פון פעברואר 2009 – האט די פרומע "מפד"ל"
זיך צעשפלינטערט אויף 2 קעגנדיקע פארטייען. יעדע האט זיך פארמעסט נאך די קולות פון
דער זעלבער עלעקטאראלער אינטערעס גרופע – און בעת מעשה שטארק קריטיקירט "די
אנדערע".
"ש"ס" (חרדישע ספרדים) און "יהדות תורה" (החרדישע
אשכנזים) פראקלאמירן אויך אז בלויז זייער וועג איז די ריכטיקע וועג (און ווערט פולשטענדיק אונטערגעהאלטן פון די
מומחים און פוסקים פון יעדער גרופע) ... אבער "ווארט" האב איך צו זיך
געזאגט. "איך בין פרום. גאט איז איינס, און די תורה איז איינס... טא וועלכע
פון די אלע פרומע פארטייען זאגט טאקע דעם "אמת", און איז באמת ארנטלעך?
דערצו, איז ניט נאר אן ענין פון זיין "רעכטפארכטיק". יעדע פארטיי האט געמאכט רעקלאמע אז נאר
זייער פארטיי איז די גערעכטע, און אז די אנדערע גרופעס זיינען "ניט
בסדר" (סע קלינגט דאך ווי "זילזול בתורה"). ווי לעכערלעך פון איין
זייט, און ווי ניט-עטיש, אוממאראליש, און אנטי-יידישלעך פון דער אנדער זייט (אבער
דאס איז דאך וואס פאליטיקערס טוען, ניין ...?).
אט זיי וואלטן באדארפט זיין אונדזערע עטישע און מאראלישע
מנהיגים... מאדעלן ... – וואס ריידן שלעכטס וועגן אנדערע פרומע, אין דער צייט ווען
יענע פרומע ווארפן צוריק אויף זיי די בלאטע...
איך האב זיך געפונען אין א מאראלישער דילעמע, פאר וועמען צו שטימען.
איך האב געקוקט אויף דעם אזוי: אדער אלע זיינען גערעכט און זאגן דעם אמת (וואס דאס
איז דאך אוממעגלעך) – אדער זיי זאגן אלע ליגנס (צי קען אזוינס זיין?) ...
האב איך דעריבער מיט א קלארן (און ריינעם) געוויסן, פאר קיינעם פון
זיי ניט געשטימט, און פון דעמאלט אן בין איך גוט געשלאפן.
מיינער א חבר – אן אדוואקאט – האט פארגעלייגט אז עס דארפן בכלל ניט זין קיין פרומע פארטייען, אז לויט דער רעליגיע איז עס ניט מאראליש. א חוץ דעם, האט ער צוגעגעבן: "ענינים פון די פרומע דארפן זיין אויסער דער אחריות פון יעדער איינער פון די "נארמאלע" פארטייען, און ניט פון קיין ספעציפישער אינטערעס גרופע."
פארשטייט זיך, אז דאס איז א טעמע פאר זיך.
איך בין אבער טיילווייז מסכים מיט אים:
אויב ס'איז ניטא בלויז איין פרומע פארטיי –
דארף בכלל ניט זיין!
עס איז ניט אינגאנצן אוממעגלעך צו שאפן אן איינציקע צענטראלע
פארטיי פון די פרומע. איך מיין אז ס'איז פאראן גענוג א באזע פון בשותפותדיקע
ענינים פון יידישקייט און תורה – אז ווען די פירערשאפט וואלט געמיינט אז עס איז
גענוג וויכטיק צו אוואנסירן אזעלכעס (די בעסטע ביישפיל: כשרות) – וואלט א
פאראייניקטע פארטיי יע געקענט געשאפן ווערן.
אין די פריערדיקע וואלן (2009), איז געווען אן איניציאטיוו פון הרב
שמואל אליהו (דער הויפט רב פון צפת) צו פרובירן פאראייניקן די אלע פרומע פארטייען
(זעט מיין ארטיקל פון 2008 אינעם "פארווערטס" אויף מיין וועבארט:
"דער מלך וואס איז (נאך) ניט געווען": http://leyblsvelt.co.il/lv-eseyen.html). ער איז געווען
איבערצייגט, אז א פאראייניקונג פון אלע פרומע פארטייען האט געקענט אנזאמלען די
גרעסטע צאל כנסת-שטולן פאר איין פארטיי! צום סוף, אבער, האט ער ניט באקומען די
דערווארטע שטיצע.
פון מיין אייגענער איניציאטיוו האב איך באשלאסן באזונדער זיך צו
שטעלן אין פארבינדונג מיט פארשיידענע שליסל רבנים און פרומע פאליטיקערס, אבער זיי
זיינען ניט געווען ספעציעל ענטוזיאסטיש – אדער האבן געגעבן א פריינדלעכן "זעץ
אין דער פלייצע" און מיך געוואונטשן הצלחה... (אבער דאס איז שוין א מעשה וואס
איך וועל אן אנדער מאל דערציילן – און בכלל וועגן מיין "גרויסן
פלאן"...).
אוודאי איז דאס א שווערע אויפגאבע. דער הויפט פראבלעם איז געווען
וואס זיי האבן ניט געזען "אויג אויף אויג" אדער זיינען ניט געווען מסכים
מיט די דעות פון די אנדערע פארטייען וועגן זי ענינים x, y, z און... אבער
אפילו אין דער פארטיי וואס איז ווי צום מערסטן פאראייניקט, וועלן שטענדיק זיין קריטיקערס
און אזעלכע וואס וועלן פארבלייבן אומצופרידן (וואס טייל פון זיי וועלן זיך אפשר
אמאל אפרייסן און שאפן אייגענע פארטייען).
אפשר דאס מאל (צי מיט א נס אדער א כישוף-שטעקעלע פון
רעקלאמע-עקספערטן), וועט עמעצער מצליח זיין איבערצוצייגן די הארטנעקיקע רבנים מיט
די בלאטע-ווארפנדיקע פרומע פאליטיקערס, ווייל עס איז אין אלעמענס בעסטן אינטערעס
זיך צו פאראייניקן (און שפעטער, הינטער די טירן, קענען זיי זיך קריגן און אויסקעמפן
דעם סדר פון די פריאריטעטן און וואס זייער ארבעט זאל זיין).
דערוויילע, דארף יעדער איינער און יעדע איינע פון אונדז זאגן צו די
עקזיסטירנדיקע פארטייען:
"פארייניקט זיך, אדער איר וועט ניט באקומען מיין שטימע."
אין אנדער ווערטער: "אלע פאר איינס – אדער בכלל ניט".
לייבל באָטוויניק
נ.ב. אויב ס'איז אייך געפעלן, טאָ זאָגט עס!
און טאָמער ניט, זאָגט: "האָט ער געזאָגט"!
2012: אוקטובר - October - אָקטאָבער